Nieuwe waterwinning Kruisland

Door de grote druk op onze beschikbare zoetwaterbronnen staat een vanzelfsprekendheid van decennia ter discussie: waterbeschikbaarheid is niet altijd meer een vast gegeven. Economische groei, bevolkingsgroei en klimaatverandering dragen bij aan de stijgende vraag naar drinkwater. In de regio West-Brabant kan op termijn niet voldoende drinkwater worden geproduceerd om aan de groeiende vraag te voldoen. Dit probleem wordt niet alleen opgelost met waterbesparing. Daarom wil Brabant Water daar een nieuwe waterwinning starten.

Waarom is een nieuwe waterwinning nodig?

Brabant Water gebruikt grondwater als bron voor de drinkwatervoorziening. Hoewel gericht wordt gezocht naar alternatieve aanvullende bronnen, blijft grondwater ook in de toekomst de belangrijkste bron voor drinkwater. In het westen van Noord-Brabant wint en produceert Brabant Water drinkwater in Bergen op Zoom, Schijf, Wouw, Roosendaal en Seppe. Op dit moment is er op geen van deze vijf waterproductiebedrijven 10% reservecapaciteit beschikbaar voor onvoorziene omstandigheden, waardoor de regio kwetsbaar is voor onverwachte toename van de watervraag. Omdat waterbesparing alleen het knelpunt niet oplost en reserves ontoereikend zijn, is er op korte termijn uitbreiding van de drinkwatercapaciteit in West-Brabant nodig.

In de omgeving van Eindhoven (Genneper Parken Noord) mag Brabant Water nog 3,5 miljoen m³ grondwater per jaar oppompen dat nu ongebruikt is. In overleg met de provincie Noord-Brabant is besloten deze capaciteit te verplaatsen naar West-Brabant. De gedachte is dat zo meer drinkwater kan worden geproduceerd en geleverd in de regio waar een acuut knelpunt is én waar een grondwateronttrekking minder omgevingseffecten heeft. De totale vergunningshoeveelheid van Brabant Water neemt daarmee niet toe.

Locatie Kruisland

Sinds 2018 doet Brabant Water onderzoek naar de beste plek voor een nieuwe waterwinning in West-Brabant. In eerste instantie werd onderzocht of productie op de vijf bestaande locaties uitgebreid kon worden, maar vergunningen voor het winnen van grondwater bleken hier nagenoeg volledig benut. Ook uitbreiding van de bestaande winningen zou tot nadelige effecten leiden. Daarom verkenden Brabant Water en de provincie vervolgens mogelijkheden voor een nieuwe waterwinning.

Om de omgevingseffecten van een nieuwe waterwinning zo veel mogelijk te beperken, moest de locatie onder meer zo ver mogelijk uit de buurt liggen van Natura 2000-gebieden, natte natuurparels en Natuurnetwerk Brabant. Na afweging van diverse uitgangspunten, kreeg een locatie ten noordoosten van het dorp Kruisland, in de gemeente Steenbergen, de voorkeur. Uit voorstudies blijkt niet alleen dat het grondwater hier geschikt is om drinkwater van te maken, maar ook dat een grondwateronttrekking op deze plek relatief weinig omgevingseffecten zal hebben. Het opgepompte grondwater kan worden gezuiverd tot drinkwater op het bestaande waterproductiebedrijf Wouw en van daaruit worden verdeeld over West-Brabant.

Wat gaat er gebeuren?

Er worden zeven tot tien winputten geboord op zo’n 100 tot 170 meter onder het maaiveld en in de omgeving worden nog een aantal extra waarnemingsputten gerealiseerd. Na de aanlegwerkzaamheden zijn alleen de putdeksels zichtbaar. Daarnaast krijgt de locatie een transformatorgebouw en worden er transportleidingen aangelegd. Gewonnen grondwater wordt met een nieuw aan te leggen ondergrondse transportleiding verpompt naar waterproductiebedrijf Wouw. Er wordt nog onderzocht waar en hoe de leiding van Kruisland naar Wouw het best gelegd kan worden. Hiervoor vindt ook overleg plaats met grondeigenaren en/of grondgebruikers.

Naast het opstellen van het milieueffectrapport gaat Brabant Water van start met het ontwerp van de terreininrichting. De waterwinlocatie behoeft bepaalde infrastructuur en verdere inrichting. Brabant Water wil ideeën graag in samenwerking met omwonenden en lokale organisaties vormgeven. Zelf heeft Brabant Water de ambitie om de lokale biodiversiteit te versterken.

De werkzaamheden worden vooraf gecommuniceerd, zodat omwonenden weten wat ze kunnen verwachten. Met name bij het leggen van ondergrondse leidingen wordt proactief gekeken of er gelijksoortige initiatieven van andere partijen op de planning staan. Daarvoor neemt Brabant Water contact op met initiatiefnemers van raakvlakprojecten. Waar mogelijk worden koppelkansen benut en werkzaamheden gecombineerd. Zo wordt eventuele overlast tot een minimum beperkt.

Rondom ieder waterwingebied wijst de provincie een beschermingszone aan. Dat zal ook op deze nieuwe locatie het geval zijn. In de beschermingszone gelden regels om verontreiniging te voorkomen. Bijvoorbeeld voor het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, geothermie of warmtekoudeopslagsystemen.

Milieuonderzoek

Brabant Water heeft een perceel voor waterwinning gekocht ten noordoosten van het dorp Kruisland, tussen Roosendaal en Steenbergen. In 2022 is met een pompproef onderzocht wat de effecten van een nieuwe waterwinning kunnen zijn en hoe de grondwaterkwaliteit in het gebied is. Echter, voordat er in Kruisland een daadwerkelijke waterwinning kan worden aangelegd, moet eerst nog besluitvorming plaatsvinden. Daarvoor zijn verschillende overheidsinstanties verantwoordelijk. De provincie Noord-Brabant coördineert de besluitvorming. Brabant Water en de provincie Noord-Brabant kiezen er daarbij bewust voor om een volledige m.e.r.-procedure te doorlopen: een procedure met als hoofddoel het milieubelang volwaardig te laten meewegen in de besluitvorming. De Notitie Reikwijdte en Detailniveau  (NRD) – waarvan dit een beknopte samenvatting is – is het eerste rapport dat wordt geschreven in de m.e.r.-procedure. Het is bedoeld om bewoners, bestuurders en andere betrokkenen te informeren over de inhoud en diepgang van het nog op te stellen milieueffectrapport.

Het milieueffectrapport behandelt mogelijke effecten van een nieuwe waterwinning op het gebied van waterkwantiteit, waterkwaliteit, bodem, natuur, landbouw, zettingen, ruimtelijke kwaliteit, archeologie, verkeer en gezondheid. In het rapport worden deze effecten afgezet tegen de referentiesituatie. Oftewel: de situatie die zal ontstaan als er geen nieuwe waterwinning in Kruisland komt. De referentiesituatie is overigens niet hetzelfde als de huidige situatie, maar omvat ook geplande ontwikkelingen en maatregelen die zo goed als zeker gerealiseerd zullen worden. Aan de hand van berekeningen en beoordeling door specialisten worden in het rapport maatregelen beschreven die mogelijk negatieve effecten kunnen voorkomen of beperken. Ook wordt eventueel benodigde compensatie uitgewerkt.

Participatieproces

Het ontwikkelen van een nieuwe waterwinning in Kruisland en het goed inpassen in de omgeving doen Brabant Water en de provincie Noord-Brabant niet alleen. In het project zijn verschillende momenten opgenomen om onder meer omwonenden, grondeigenaren en -gebruikers, professioneel betrokkenen en bestuurlijke partijen te informeren en te laten meedenken over de nieuwe waterwinning. Men kan reageren op de NRD en de ontwerpbesluiten en ook suggesties aandragen voor de nieuwe waterwinning.

Voorafgaand aan belangrijke (beslis)momenten worden informatiebijeenkomsten georganiseerd, waarover via de website van Brabant Water en in lokale kranten zal worden gecommuniceerd. Ook werkt Brabant Water graag samen met omwonenden en lokale organisaties om waar mogelijk ideeën te kunnen verwerken in de terreininrichting van de nieuwe waterwinlocatie. Gedurende de looptijd van het project worden updates gedeeld via de website van Brabant Water en via een periodieke nieuwsbrief per e-mail.

De hele Notitie Reikwijdte en Detailniveau voor het milieueffectrapport van de nieuwe waterwinning in Kruisland leest u hier.