Waarom is er een nieuwe drinkwaterwinning nodig?

2,6 miljoen inwoners en bedrijven in Brabant en een klein gedeelte van Zeeland rekenen iedere dag op voldoende, betrouwbaar drinkwater. Die vanzelfsprekendheid staat echter meer dan ooit onder druk. Er is dringend behoefte aan een nieuwe drinkwaterwinning in West-Brabant. Daarvoor zijn meerdere redenen. Dit hoofdstuk legt uit waar de noodzaak vandaan komt en waarom het essentieel is om de drinkwaterproductie uit te breiden.

Groeiende vraag naar drinkwater

Terwijl onze grondwateronttrekkingen het vergunningsplafond naderen, zorgen bevolkingsgroei en economische ontwikkelingen voor een fors stijgende watervraag. Volgens de prognoses groeit de Brabantse bevolking tot 2040 met 276.000 mensen en ook het aantal bedrijven groeit. Tegelijkertijd hebben we te maken met de effecten van klimaatverandering en verdroging. Het KNMI verwacht dat we in de toekomst steeds vaker te maken krijgen met hete zomers en daarmee met piekmomenten waarop mensen meer water gebruiken voor douchen, zwembadjes vullen en het beregenen van de tuin. Dat maakt de continuïteit van onze drinkwaterlevering kwetsbaar.

Huidige capaciteitsbeperkingen in West-Brabant

Brabant Water streeft naar een operationele reserve van tien procent. Dit betekent dat gemiddeld tien procent van de capaciteit onbenut wordt gelaten om onvoorziene omstandigheden op te kunnen vangen. Kijken we naar Brabant als geheel, dan hebben we in 2030 nog net voldoende capaciteit om aan de drinkwatervraag te voldoen en de operationele reserve te waarborgen. Maar delen we Brabant op in regio’s, dan zien we een ander verhaal: de situatie in Midden-Brabant is nijpend en in West-Brabant zelfs kritiek. Daar zal de drinkwatervraag rond 2030 naar verwachting groter zijn dan de hoeveelheid die Brabant Water volgens de huidige vergunningen mag oppompen.

Oplossingen op de lange termijn

Vanuit de urgente behoefte om de drinkwatervoorziening veilig te stellen, ontwikkelde Brabant Water een drinkwaterstrategie. Langs drie sporen worden stappen gezet op pad naar een robuust drinkwatersysteem:

  • Duurzame grondwaterbronnen: grondwater blijft de belangrijkste bron voor drinkwater in Brabant. Brabant Water zet zich in om deze bronnen te beschermen en duurzaam te gebruiken, zodat verontreinigingen en negatieve effecten op het milieu worden geminimaliseerd;

  • Aanvullende drinkwaterbronnen: het benutten van brak grondwater en zeewater als aanvullende bronnen blijkt na uitgebreid onderzoek kansrijk. Deze processen vergen echter veel tijd vanwege testen en vergunningprocedures. Hoewel de eerste stappen zijn gezet, zullen deze aanvullende drinkwaterbronnen – vanwege de complexiteit en lange doorlooptijd – pas na 2030 beschikbaar zijn;

  • Bewust en duurzaam watergebruik: Brabant Water vraagt voortdurend aandacht voor duurzaam watergebruik, zowel bij klanten en partners als in de eigen bedrijfsvoering. Het Brabantse drinkwaterbedrijf heeft zelf een van de laagste lekverliezen in haar installaties ter wereld en stimuleert waterbesparing bij zowel zakelijke als particuliere klanten, bijvoorbeeld door campagnes.

Brabant Water heeft ook plannen om andere bronnen in te zetten voor het drinkwater. Zo is onder andere onderzocht of water uit het Natura 2000-gebied de Brabantse Wal ingezet kan worden. In de zomer neemt de beschikbaarheid van dit water sterk af. In deze periode hebben andere gebruikers, zoals landbouw en natuur, het water ook nodig. Ook bleek uit onderzoek dat de variabiliteit van chloridegehaltes en debieten te groot is om betrouwbaar drinkwater te produceren. Daarom is dit water niet in te zetten als aanvullende bron voor drinkwater en wordt het alleen ingezet voor het verbeteren van de waterkwaliteit en natuurontwikkeling.

Ook oppervlaktewater is onderzocht al bron voor drinkwater. Het kan gaan om water uit de Maas of uit Brabantse kanalen en andere watergangen. Het gebruik van Maaswater als drinkwaterbron is niet haalbaar vanwege de wisselende kwaliteit en beschikbaarheid en het gebruik door andere drinkwaterbedrijven. Klimaatverandering zorgt voor langere periodes van lage waterstanden, waardoor verontreinigingen minder worden verdund. Bovendien is er al een grote vraag naar Maaswater voor drinkwater, landbouw en industrie. Het bouwen van spaarbekkens vereist veel ruimte en tijd, wat niet snel genoeg gerealiseerd kan worden. Ook voor kanalen en andere watergangen geldt dat het water van wisselende kwaliteit is doordat er droge periodes zijn. Veel beken hebben te maken met droogval. Dit heeft een negatief effect op de natuur. Als het water ook voor drinkwaterwinning gebruikt zou worden, zou dit effect groter worden.

Actie vereist op de korte termijn

Om te beschikken over voldoende productiecapaciteit in West-Brabant is nu al actie nodig. Daar moet zo spoedig mogelijk 3,5 miljoen m³/jaar extra drinkwater worden geproduceerd. In de afgelopen jaren hebben de provincie Noord-Brabant en Brabant Water samen met gemeenten, natuur-, landbouw- en waterorganisaties gezocht naar een kansrijke locatie voor een nieuwe grondwaterwinning in West-Brabant. Er is gekeken naar een locatie waar de effecten op de omgeving minimaal zijn. Hieruit kwam de mogelijke nieuwe winlocatie ten noordoosten van Kruisland als beste optie naar voren.