Hoe past de nieuwe drinkwaterwinning in het beleid?

De mogelijke nieuwe drinkwaterwinning in Kruisland sluit op diverse manieren aan bij het provinciale beleid van Noord-Brabant. In dit hoofdstuk wordt uitgelegd hoe deze grondwaterwinning zich verhoudt tot de beleidsdoelstellingen.

Plannen en afspraken

De provincie vervult verschillende rollen in het waterbeheer. Ze moet enerzijds zorgen voor een duurzame drinkwatervoorziening en anderzijds voldoende grondwater van goede kwaliteit garanderen; niet alleen voor drinkwater, maar ook voor natuurbehoud, landbouw en industrie. Dit kan botsen: het provinciale beleid is gericht op het verminderen van grondwateronttrekkingen, terwijl er juist een nieuwe drinkwaterwinning nodig is vanwege de sterk stijgende vraag naar drinkwater. Om dat in goede banen te leiden, zijn verschillende stappen gezet:

  • In 2018 heeft de provincie beleid vastgesteld om de grondwateronttrekkingen voor drinkwater en industrie te beperken. Nieuwe drinkwaterwinningen zijn alleen nog mogelijk in gebieden met minimale impact aan de oppervlakte en uitsluitend als de totale vergunde capaciteit niet toeneemt. Daarnaast heeft de provincie afspraken gemaakt met drinkwaterbedrijven om het gebruik van drinkwater door de industrie te verminderen (als het gaat om laagwaardige toepassing) en om drinkwaterbronnen te ontwikkelen anders dan zoet grondwater.

  • In het Breed Bestuurlijk Grondwateroverleg (BBG) werkt de provincie samen met dertien partijen, waaronder waterschappen, natuurorganisaties en drinkwaterbedrijven. Samen streven zij naar een robuuster watersysteem, waarbij wordt ingezet op meer water vasthouden, minder grondwater gebruiken en sneller inspelen op droogte en wateroverlast. Met het ondertekenen van het Grondwaterconvenant in 2021 hebben de partijen concrete afspraken gemaakt om zorgvuldiger met water om te gaan.

  • Voortbouwend op het convenant en het Regionaal Water en Bodem Programma zijn maatregelen genomen op het gebied van veilig, voldoende en schoon water, een vitale bodem en klimaatadaptatie. Toch is er nog een lange weg te gaan, stelde de onafhankelijke adviescommissie Droogte in 2022 vast in haar rapport ‘Zonder water, geen later’, waarin aanbevelingen staan om droogte aan te pakken. Vanuit die gedachte werd het convenant aangevuld met een Droogte-agenda 2040. Op korte termijn wordt ingezet op meer water vasthouden en minder grondwater gebruiken. Op lange termijn moet het watersysteem worden omgebouwd zodat het beter bestand is tegen droogte.

  • Onder regie van het Rijk werkt de provincie Noord-Brabant samen met andere provincies, drinkwaterbedrijven en betrokken partijen aan een nationaal plan van aanpak voor drinkwaterbesparing. Dit plan bevat concrete maatregelen voor de korte en middellange termijn om drinkwater te besparen en de doelstelling te behalen om het gebruik van drinkwater per persoon per dag in de provincie Noord-Brabant terug te brengen van 124 naar 100 liter.

Urgentie van nieuwe drinkwaterwinning

Ondanks alle inspanningen blijft er in West-Brabant een urgente behoefte aan een nieuwe drinkwaterwinning. De aanvullende bronnen waaraan Brabant Water werkt – zoals brak grondwater en zeewater – zullen pas na 2030 beschikbaar zijn. Daarnaast hebben campagnes om drinkwater te besparen slechts een beperkte impact en ook andere maatregelen bieden op korte termijn onvoldoende verlichting. De provincie heeft daarom besloten dat een nieuwe grondwaterwinning noodzakelijk is om de drinkwatervoorziening in West-Brabant veilig te stellen. Ook het Rijk erkent dat nieuwe drinkwaterwinningen soms onvermijdelijk zijn en geeft onder strikte voorwaarden prioriteit aan drinkwater, vanwege het cruciale belang hiervan voor de samenleving.

Verplaatsen vergunningsruimte

Zoals benoemd is het bij nieuwe drinkwaterwinningen een vereiste dat de totale vergunde capaciteit niet toeneemt. Om de drinkwatervoorziening in West-Brabant te verbeteren, hebben de provincie Noord-Brabant en Brabant Water daarom afgesproken om een deel van een bestaande waterwinningsvergunning van Eindhoven (Genneperparken Noord) te verplaatsen naar West-Brabant. Dit is mogelijk omdat de vergunning in Eindhoven nog niet volledig wordt benut. Er wordt een nieuwe vergunning aangevraagd voor Kruisland, maar de totale vergunningshoeveelheid van Brabant Water neemt dus niet toe.